Μια σκέψη -οφείλω να παραδεχτώ όχι πολύ καλά τεκμηριωμένη- για την παρακμή του μπλόγκιν στην Ελλάδα.

Τα μπλογκ είναι τεχνολογία που είναι μια γενιά πίσω από το Facebook και το Twitter και έχουν διαφορετική στόχευση από αυτά τα δίκτυα· μετά το 2007-2008 τα μπλογκ ήταν απλά πασέ. Η μετατόπιση του ενδιαφέροντος προς άλλες πλατφόρμες, το σβήσιμο του ενθουσιασμού των μπλόγκερ, η δυσθυμία την οποία έφερε η οικονομική κρίση που ξέσπασε λίγο μετά το peak και, ενώ ανανέωσε για λίγο τον χώρο του μπλόγκιν, έπειτα τον καταρράκωσε, είναι επίσης σημαντικά αίτια. (Γιατί η δυσθυμία; Γιατί η οργή εκφράζεται στο μπλόγκιν πιο εύκολα από τη δυσθυμία, αλλά είναι τοξικότερη).

Η σκέψη μου έχει αφετηρία το ότι τα μαζικά ειδησεογραφικά μπλογκ, τουλάχιστον σαν το Press-gr και Τρωκτικό, ποτέ δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν από την αφήγηση των παραδοσιακών μέσων, ούτε να διαμορφώσουν έναν διακριτό λόγο απέναντι στον τηλεοπτικό. Η κυρίαρχη μιντιακή ρητορική, ειδικά όπως διαμορφώθηκε μετά το 1990 με και από την ιδιωτική τηλεόραση, αναπαράχθηκε αυτούσια στα μπλογκ. Ως ένα βαθμό, δηλαδή, τα μπλογκ έμειναν εγκλωβισμένα στην εικόνα του περιθωριακής εμβέλειας μέσου την οποία τα ίδια επιδίωκαν να αποτινάξουν.

Το ισχυρό πρότυπο λόγου των παραδοσιακών μέσων είχε άμεση επίδραση σε μεγάλο μέρος της μπλογκόσφαιρας και περισσότερο σε ανθρώπους που δεν είχαν επαγγελματική σχέση με τη δημοσιογραφία. Καθόλου περίεργο: Αυτόν τον λόγο παρακολουθούσαν, αυτόν κατανάλωναν και αυτόν έσπευδαν να αντιγράψουν. Αυτό αφορά και το μη ειδησεογραφικό κομμάτι: ο Πιτσιρίκος σε πολλά από πρώτα χρονογραφήματά του γύρω στο 2005-2006 αντλούσε έμπνευση από την τηλεοπτική ατμόσφαιρα της εποχής. Για τους ήδη επαγγελματίες δημοσιογράφους δεν υπάρχει μίμηση, αλλά απλή μεταφορά του επαγγελματικού λόγου στο μπλογκ. (Μιλάω για δημοσιογράφους που δεν ήθελαν να αρθρώσουν μια διακριτή φωνή στο μπλόγκιν και έφτασαν στη μαζική δημοσιογραφία του Τρωκτικού).

Το ιδιότυπο μοντέλο παρουσίασης των δελτίων ειδήσεων, με διάλογο και πάσες των παρουσιαστών για τα βίντεο, επίσης είχε μια αθέλητη, ευρύτερη επίπτωση στο μπλόγκιν. Η μορφή που επέλεξαν από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 κάποια δελτία ήταν πιο προσιτή σε τμήματα του πληθυσμού που θα ήταν λιγότερο πρόθυμα να αναζητήσουν εναλλακτικές πηγές ενημέρωσης πέρα από την τηλεόραση. Αυτοί οι τηλεθεατές έπαιρναν από την τηλεόραση μια χαμηλής ποιότητας δημοσιογραφία και αρκούνταν σε αυτή (είναι εξάλλου και τμήματα του πληθυσμού χωρίς πρόσβαση στο ίντερνετ). Έτσι όμως εθίζονταν σε μια επιχειρηματολογία που ήταν γενικά κοντά σε αυτήν την κυβέρνησης (πρώτα της ΝΔ, μετά του ΠΑΣΟΚ), έπειτα σε μια, κατά περίσταση, εναλλαγή ανάμεσα σε φιλομνημονιακές και αντιμνημονιακές γραμμές.

Όσο και αν τα μπλογκ κατήγγειλαν σε διάφορους τόνους και με ποικίλες αφορμές τον λόγο των κλασικών μέσων, σε ό,τι αφορά την ποιότητα και την ρητορική του, από τη στιγμή που τα ίδια δεν παρήγαγαν πρωτότυπο και ουσιαστικό δημοσιογραφικό λόγο (όχι απαραίτητα αντιρρητικό), βοηθούσαν στην μακροημέρευση ενός μοντέλου που εντέλει υπέσκαπτε το δικό τους ηθικό και δημοσιογραφικό έρεισμα. Μπλογκ σαν το Τρωκτικό, που από μόνο του προχώρησε πολλά βήματα μπροστά και πολλά περισσότερα πίσω το μπλογκιν στην Ελλάδα, δεν είχαν ποτέ κάποιο σπουδαίο επίπεδο δημοσιογραφικού λόγου, ούτε και δημοσιογραφικά σημαντικό περιεχόμενο ή, έστω, είχε και λίγη καλή μέσα σε στρώματα κακής -κάκιστης- δημοσιογραφίας. Στην πράξη με τα κανάλια που τόσο κατέκρινε είχε συμβιωτική σχέση· το ίδιο και τα άλλα μπλογκ μετά το τέλος του Τρωκτικού που συμπαρασύρθηκαν από το κακό περιεχόμενο και την ένδεια του δικού τους περιεχόμενου. Καθώς το νεότερο κοινό ήταν ούτως ή άλλως απρόθυμο να παρακολουθήσει τηλεόραση και πλέον είχε και εναλλακτικτικές πηγές σαν το Facebook, το Twitter ή το τίποτα, τα μαζικά μπλογκ λειτουργούσαν αποκλειστικά σαν χώρος ανακύκλωσης του τηλεοπτικού λόγου.

Έτσι υπήρξε ένα διπλό παράδοξο: όταν υπήρχε ανάγκη για ένα νέο τύπο δημοσιογραφικού λόγου (αλλά και για νέο ήθος), τα μπλογκ ήταν λίγα και είχαν ελάχιστη επιρροή. Όταν άρχισε να κάμπτεται σημαντικά η εμπιστοσύνη στα κλασικά μέσα (οπωσδήποτε μετά το 2010), τα κυρίαρχα μπλογκ είχαν υιοθετήσει τον τηλεοπτικό λόγο. Κατά κάποιο τρόπο τηλεπερσόνες σαν τον Νίκο Κακαουνάκη (έστω και αν δεν έχουν κάτι το όμοιο) υποκαθιστούσαν τους επιδραστικούς πολιτικολογούντες μπλόγκερ που δεν υπήρξαν ποτέ, χωρίς ο λόγος τους να διαφέρει τόσο ριζικά από τον —ας πούμε— λαϊκό λόγο του μπλόγκερ.

Στο περιβάλλον της κρίσης τα πιο προβεβλημένα μπλογκ είχαν, λοιπόν, τηλεοπτικοποιηθεί τόσο πολύ ώστε σχεδόν να έχει παρέλθει η δυνατότητα να αρθρώσουν έναν διακριτά διαφορετικό λόγο. Τότε πλέον υπήρχαν δομικά διαφορετικές πλατφόρμες, όπως το Twitter, που κάνουν όλο και πιο δύσκολο να συγκροτηθεί ένας αποτηλεοπτικοποιημένος λόγος. Τότε πλέον κάθε ευκαιρία είχε σχεδόν χαθεί και η παρακμή του μπλόγκιν ήταν μη αναστρέψιμη.

Κάποιες από τις ιδέες παραπάνω τις άντλησα από αυτά ή τις διαμόρφωσα χάρη σε αυτά: (Patrona 2009), (Pleios κ.ά. 2010), (Πολίτης 2014).