Στην αίθουσα εκδηλώσεων της ΕΣΗΕΑ, αλλά και στην ιστοσελίδα της, είναι αναρτημένη η φράση «Η δημοσίευση είναι η ψυχή της Δικαιοσύνης», την οποία η Ένωση αποδίδει στον Γιόχαν Γιάκομπ Μάγερ, τον ελβετό φιλέλληνα που εξέδιδε εφημερίδα στο πολιορκημένο Μεσολόγγι. Ο δημοσιογράφος Μάνος Μακράκης, μετά από πολλά χρόνια (δεκαετίες;) που υπάρχει αυτή η φράση στην αίθουσα, παρατήρησε ότι δεν είναι του Μάγερ. Για την ακρίβεια, δεν είναι εντελώς λάθος ή hoax η απόδοση σε αυτόν, με την έννοια ότι πράγματι υπάρχει σε ανυπόγραφο κείμενο που μάλλον είναι γραμμένο από τον Μάγερ. Η πατρότητα της ρήσης ανήκει αντίθετα στον Τζέρεμι Μπένθαμ, το έργο του οποίου πρέπει να ήταν γνωστό στον Μάγερ (Κουμαριανού 2010, 373).

Ο καταγωγικός μύθος της Ένωσης θέλει τον θάνατο ενός άπορου δημοσιογράφου, για την κηδεία του οποίου χρειάστηκε να γίνει έρανος μεταξύ των συναδέλφων του, να είναι η αφορμή για την ίδρυση του σωματείου το 1914. Καμιά έκπληξη το ότι δεν επιβεβαιώνεται αυτή η ιστορία (Μπακουνάκης 2014, 300).

Από την άλλη, να δούμε και αυτά που γράφει για τη βιβλιοθήκη της η ίδια η Ένωση (η τσαπατσούλικη μορφή του κειμένου είναι όλη δική της):

Η Ιστορική Βιβλιοθήκη παρέμενε κλειστή για δεκαπέντε περίπου χρόνια με αδιόρατη πολιτική πρόσκτησης και αξιολόγησης υλικού. Ο φυσικός της χώρος περιλαμβάνει 18 σταθερές προβολές – προθήκες , οι οποίες και φέρουν τον μεγαλύτερο όγκο υλικού ήτοι 59.000 τόμους βιβλίων, από τους οποίους έχουν μέχρι σήμερα καταγραφεί 7.000 τόμοι.

Μετά την αρχική καταλογογράφηση μέρους βιβλίων (περίπου 7,000) δεν έχει γίνει καμία παρέμβαση με αποτέλεσμα η βιβλιοθήκη και το περιεχόμενό της να υφίστανται φθορά και ανυπολόγιστες για το μέλλον ζημίες. Επιπλέον η σημερινή μορφή της βιβλιοθήκης δεν επιτρέπει επισκεψιμότητα με συνέπεια το πολύτιμο για πολλούς ενδιαφερόμενους υλικό της να μην είναι διαθέσιμο.

Η συμβολή, τέλος, της ΕΣΗΕΑ στην έρευνα για την κρίση στη δημοσιογραφία είναι πρακτικά ανύπαρκτη. Ένα τομίδιο που έχει εκδώσει το Μορφωτικό διακρίνεται για την εντυπωσιακή ρηχότητα του περιεχομένου με συνεισφορές δημοσιογράφων που λένε την μία κοινοτοπία μετά την άλλη. Στη σελίδα της Ένωσης η κατηγορία «Εργασιακά άρθρα – Μελέτες» παραμένει πεισματικά κενή.

Ας πούμε ότι είναι ιστορικά λάθη τα δύο πρώτα· έντιμα μεν, αλλά πάντως λάθη. Και ότι η έλλειψη πόρων αφήνει αναξιοποίητη τη «βιβλιοθήκη των πέντε αιώνων»· άσχημο αλλά συμβαίνει, μέσα σε οικονομική κρίση είμαστε άλλωστε. Και ότι οι δημοσιογράφοι δεν είναι επιστήμονες για να μπορούν να εκφράζουν μια πιο στέρεη άποψη· δεν τα βλέπουν όμως στην καθημερινότητα της εργασίας τους;

Δικαιολογίες. Η Ένωση ποτέ δεν έσκυψε σοβαρά πάνω από την ιστορία της ή αυτή του κλάδου της και αυτό είναι μια ασύγγνωστη παράλειψη για ένα τόσο παλιό σωματείο.

Στις τελευταίες εκλογές της ΕΣΗΕΑ, η παράταξη Ανοιχτά ΜΜΕ κατέβηκε με βασικό πεδίο παρέμβασης το Μορφωτικό Ίδρυμα «σε μια προσπάθεια να γίνει κέντρο διαλόγου και συνειδητοποίησης για τα παλιά και νέα προβλήματα των media και της δημοσιογραφίας». Πραγματικά, το έργο του μοιάζει ελάχιστο σε σύγκριση με το θησαυροφυλάκιο υλικού της Ένωσης. Με δεδομένα τα χάλια της δημοσιογραφίας, το Μορφωτικό και το έργο του μοιάζουν πολυτέλεια για μια ένωση χωρίς κανένα όραμα τουλάχιστον από το 2000 (αν όχι παλιότερα) που απλά παρακολουθεί χωρίς να κατανοεί όσα συμβαίνουν γύρω της. Κάπου όμως πρέπει να γίνει μια αρχή. Ιστορία δεν είναι μόνο τα δελτία Τύπου για τους άξιους συναδέλφους που χάθηκαν.